“Ik denk dat ik wat oude fotocamera’s wil verzamelen,” vertelde ik m’n pa. Ik zag op Tumblr en Pinterest aan de lopende band de gaafste foto’s gemaakt met oude filmcamera’s. En stiekem waren de camera’s zelf natuurlijk ook een stuk aantrekkelijker vormgegeven dan de moderne digitale modellen. De hipster in mij was hooked. “Eerst wat goedkope, om ook weer even te wennen aan film schieten. En dan langzaam omhoog werken naar het dure spul. Een Rollei TLR, een Leica M rangefinder. Ooit een Hasselblad als ik echt teveel geld heb. Maar eerst ga ik beginnen met een Polaroid SX-70, want die zijn vet.”
“Oh,” antwoordde hij, “je bedoelt die hele platte Polaroid? Die je helemaal moet openvouwen voordat je een foto kunt nemen?”
Dat was exact het model dat ik bedoelde.
“Die heb ik hier nog wel ergens in een kast liggen hoor.”
En zo had ik opeens een Polaroid SX-70.
De SX-70 is zo ongeveer de coolste Polaroid camera ooit. Iedereen kent hun latere boxcamera’s wel uit jaren ’80 films, maar dat waren best grote en lompe apparaten. De veel dunnere, en veel duurdere, SX-70 was het allereerste model waar ze de Polaroid integral techniek in gebruikten. Het doel was om toen al te maken waar we nu in onze smartphones aan gewend zijn: een camera die zo compact is dat je hem altijd bij je kunt hebben, en waar je meteen de resultaten van kunt zien zonder lastig te moeten doen met rolletjes of negatieven.
Om dat compacte, vouwende concept werkelijkheid te maken moest er een heel systeem van lenzen en spiegels aan de binnenkant ontworpen worden. Je waardeert niet hoe elegant dit ontwerp was tot je de visuele uitleg in de originele handleidingsvideo gezien hebt:
(deze video werd overigens gemaakt door Charles en Ray Eames, beroemde ontwerpers die iedereen kent van hun Lounge Chair)
Mijn ouders kregen deze SX-70, een Alpha 1 model met zwart leer en branding van de Duitse Revue winkel, als cadeau tijdens hun bruiloft. M’n moeder wist me zelfs nog te vertellen dat toen ik geboren werd mijn pa het hele ziekenhuis rondging met een Polaroid baby-foto die hij met deze camera had gemaakt. Mijn jonge kinderjaren werden zelfs met deze camera gefotografeerd. Maar langzaam aan kochten ze toch camera’s die op de veel goedkopere 35mm rolletjes werkten. Tegen de tijd dat ik oud genoeg was om cameras te herinneren was deze Polaroid allang in een kast verdwenen.
Nadat we de camera terugvonden – een zoektocht die ook niet probleemloos verliep, want vind maar eens iets wat je 25 jaar geleden ooit opgeborgen hebt – kreeg ik een AH-tas vol met oude Polaroid spullen mee. In die tas lag zelfs nog een flashbar en een oud pakje Time-Zero film in originele verpakking. De film zelf was onbruikbaar, chemisch allang verlopen en de batterij al jaren leeg. Maar het nostalgische gevoel van Polaroid’s simpele maar effectieve design op de verpakking warmt het hart van elke ontwerper.
De flashbar is al helemaal een fossiel wat niemand zich meer kan voorstellen. Voordat de flitser zoals we ‘m nu kennen bestond had je deze weggooi-units: een strip met tien lampjes, vijf aan elke kant, die bovenop een camera geplugd werd. Bij elke foto knalde één van de lampjes in een felle flits zichzelf kapot. Na vijf foto’s draaide je de bar om, en na tien foto’s was hij op en moest je weer een nieuwe op de camera plaatsen. Deze mate van verspilling geeft zelfs mij koude rillingen.
Polaroid maakt al sinds 2006 geen film meer, maar The Impossible Project is door oudwerknemers van Polaroid opgestart om dat gat te vullen. Helaas zijn de chemicaliën die door Polaroid gebruikt werden niet meer verkrijgbaar in de hoeveelheden die zij nodig hebben, waardoor ze de afgelopen jaren bezig zijn geweest met het ontwikkelen van alternatieve formules. Die zijn nog niet even goed als het origineel, waardoor de nieuwste kleurenfilm bijvoorbeeld drie kwartier nodig heeft om te ontwikkelen. Dat is toch net even anders dan de instant shake-it waar Outkast had over had.
Mijn eerste pakje ging… niet zo goed.
De 25 jaar dat de camera in een kast had gelegen had niks kapot gemaakt, maar alles zat wel een beetje vast. De rollers, die tegelijkertijd de chemicaliën om de foto te ontwikkelen egaal verspreiden en hem uit de camera duwen, wilden niet lekker draaien en de foto’s bleven steeds half in de camera hangen. Mijn eerste pakje film later had ik acht mislukte foto’s en nog steeds geen werkende rollers. Elke nieuwe foto kwam wel steeds verder uit de camera, dus er was vooruitgang, maar we waren er nog niet. Nog een pakje film erin gooien zou me weer 20 euro kosten, en dan had ik nog steeds geen enkele foto gemaakt.
Toen had ik een geniaal idee. Als ik de mislukte foto’s nou terug in hun pakje duwde en dat weer in de camera stopte! Dan kon ik die steeds opnieuw blijven leegschieten totdat de rollers weer goed werkten.
Niet zo geniaal dus. Polaroids vinden het namelijk niet tof om meerdere keren door die rollers geduwd te worden. De ingebouwde zakjes chemicaliën in elke frame zijn ook niet gemaakt om die druk meer dan één keer aan te kunnen. Toen ik het pakje film er voor de tweede keer doorheen klikte werd ik dan ook verrast door een plakkerige, paars-witte substantie die over alle frames gesmeerd was. De zakjes chemicaliën waren geknapt en door de rollers zelfs helemaal uit de foto’s geperst. Niet alleen de foto’s, maar ook de binnenkant van de camera zat er daardoor helemaal onder.
Die laatste foto kwam er wel, ondanks de zooi en plakkerigheid, volledig op eigen kracht uit. Dat maakte alsnog de twee uur goed die ik daarna bezig was om de rollers en andere stukken van de binnenkant schoon te maken waar alle chemische troep op zat 🙂
Een makkelijk begin van een vintage camera collectie dus – en ontzettend goedkoop, als je bedenkt dat een gerestaureerd model uit een winkel tegen de 300 euro kan kosten. Nu eens op zoek naar een Rollei of een Leica… of een Hasselblad… 😀