Elke zelfrespecterende hipster luistert naar vinyl. En een hipster is natuurlijk alleen een hipster als ie dat doet op een draaitafel die beter is dan die van z’n vrienden, alleen maar om te kunnen zeggen dat ie beter is. Vandaar dat ik vier jaar geleden een vintage Thorens TD-166 draaitafel kocht in plaats van een nieuw plastic USB geval uit de MediaMarkt.
Een nadeel van vintage kopen is dat niemand verwacht had dat deze apparaten een halve eeuw later nog steeds gebruikt zouden worden. Ze zijn nooit gemaakt om zo lang zonder iets van onderhoud te blijven draaien, regelmatig een beetje nieuwe olie is toch wel het minste. En vooral tijdens de opkomst van de CD werden dit soort draaitafels massaal weggestopt in kasten en voor tientallen jaren vergeten. Eenmaal weer gevonden en doorverkocht heeft zo’n draaitafel meestal al iets van dertig jaar aan achterstallig onderhoud te verduren gehad.
Mijn TD-166 was volgens het serienummer al veertig jaar oud, en volgens de verkoper waarschijnlijk in de jaren ’80 voor het laatst gebruikt. Wat er überhaupt nog aan restjes olie in zat had ik de afgelopen vier jaar er wel uitgedraaid. Achterstallig onderhoud was nog de nette manier om het te omschrijven. Gelukkig is er Dr. Thorens.
Dr. Thorens, oftewel Rob, komt hoog aanbevolen op de verschillende Nederlandse audio fora. Een liefhebber die jarenlang in de hifiwereld gewerkt heeft en nu in z’n vrije tijd Thorens draaitafels onder handen neemt. Ongeacht het model of de leeftijd van je Thorens, bij Rob kun je ermee terecht voor een opfrisbeurt.
Afgelopen november stuurde ik een email met alle gebreken die mijn tafel had en de vraag wat een servicebeurt precies zou kosten. Ik kreeg meteen een duidelijke prijslijst terug, maar ook de melding dat ik pas in februari (!!!) aan de beurt zou zijn. Drukke man, die Rob. Maar goed, ik had geen haast, die paar maanden gingen het verschil ook niet maken na dertig jaar.
Voor ik de tafel naar Rob bracht moest ik zelf al een beetje onderhoud uitvoeren – door een ongelukje bij het verplaatsen van de draaitafel vloog de arm van z’n standaard af en knalde de naald tegen het plateau. Hopeloos verbogen, maar dat was stiekem een geluk bij een ongeluk: ik wou toch al een upgrade en dit was het perfecte excuus om niet alleen de naald maar het hele element te vervangen.
Van de populaire budgetelementen koos ik uiteindelijk de Ortofon 2M Red, stiekem omdat de vormgeving van de Red zoveel mooier is dan van zijn competitie. Kiezen op uiterlijk is vloeken in de audiofiele kerk natuurlijk, maar de Red ziet er wel echt veel toffer uit op je arm dan een standaard element.
Toen ik begin februari de draaitafel bracht inspecteerde Rob alles samen met mij, om zo een goede prijsopgave te kunnen maken. Sowieso zou de hele tafel schoongemaakt en geolied worden, maar we zouden nu nog andere onderdelen tegen kunnen komen die aan vervanging toe waren. Stukje bij beetje haalde hij delen van de tafel om de stand van zaken te kunnen beoordelen. De rubber snaar die het plateau aandrijft moest bijvoorbeeld meteen vervangen worden, die was zo uitgelubberd dat hij een paar centimeter langer was dan een nieuwe. Dit veroorzaakte ook het probleem dat de tafel niet goed kon schakelen tussen 33 en 45 toeren.
De arm, een TP16 mkIV, hoort niet standaard op deze tafel maar komt van een duurder model Thorens. Rob vond dat zeker een mooie combinatie, vooral gezien zijn positieve ervaringen behaald met TP16 armen. Maar dit exemplaar was niet perfect, er was speling op gekomen. De lagers zaten niet meer strak en hij kon zijdelings bewegen terwijl hij echt alleen maar omhoog en omlaag moet kunnen. De armsteun stond ook hopeloos verkeerd, waardoor het mogelijk was voor de arm om zo hard tegen het plateau te slaan. En mijn montage van het Red element bleek ook niet helemaal zoals bedoeld. Geen probleem, werd allemaal gefixed.
De binnenkant werd ook niet ontzien. De as van het plateau werd gedempt zodat zo min mogelijk trillingen werden doorgegeven. De overige bitumen demping – de zwarte strips die rondom de kast en op het subchassis geplakt zijn – was door de vorige eigenaar aangebracht. Rob was daar niet geweldig enthousiast over maar hij vond het wel acceptabel uitgevoerd.
De audiokabels waren door de vorige eigenaar al vervangen door dikkere, wat er goed uit zag. Maar de stroomkabel voor de motor liep naast deze audiokabels, wat voor storing zou kunnen zorgen. Deze kabels werden daarom naar andere kanten van de kast verplaatst. Intern werden de audio- en grondkabels ook verlegd, zodat deze zo min mogelijk invloed zouden hebben op de beweging van het geveerde subchassis.
Dat geveerde subchassis was het volgende aandachtspunt. Thorens staat bekend om draaitafels waarbij de arm en het plateau samen op een apart geveerd subchassis gemonteerd zijn. Als je een tik geeft tegen het plateau terwijl de tafel speelt zie je dat het plateau en de arm samen exact dezelfde bewegingen maken, waardoor de muziek niet overslaat. Ook onzichtbare trillingen worden op deze manier uit het geluid gehouden. Maar om dat systeem goed te laten werken moeten de drie veren van het subchassis perfect ingesteld staan. Omdat de veren langzaam uitrekken zou dat na al die jaren niet meer het geval zijn. De zware bitumen demping op het subchassis is hier eigenlijk een nadeel – de veren moeten ook weer anders afgesteld worden om te compenseren voor het extra gewicht. En deze vering is ook meteen de reden waarom het zo lang duurt voordat een tafel bij Rob geserviced is, na elke aanpassing van de vering moet deze opnieuw inzakken tot een stabiel punt is bereikt.
De buitenkant van de tafel kreeg daarna voldoende aandacht. De hele kast werd opnieuw zwart gespoten, zodat alle lelijke plekjes en stootjes in de lak verdwenen. De metalen bovenplaat werd volledig schoongepoetst, de metalen strip aan de voorkant omgedraaid zodat de mooiste kant zichtbaar was. Ook het plateau kreeg een poetsbeurt om alle vlekjes en krasjes eruit te werken.
Als laatste werd er een nieuwe bodemplaat gemaakt en gemonteerd. De standaard bodemplaat is gemaakt van dun hardboard, wat erg gevoelig is voor resonanties. Vaak worden vervangende bodemplaten van dik MDF gemaakt maar Rob gebruikt Trespa, een modern alternatief gemaakt van geperst papier. Dat klinkt alsof het al helemaal niks weegt, maar een dunne Trespa bodem is even zwaar en stevig als een 2 centimeter dik MDF alternatief. Onderop de bodemplaat werden nog drie voetjes van Trespa geplaatst om de tafel verder omhoog te tillen en te isoleren.
Twee weken later kon ik de draaitafel weer ophalen. Weer werd ik door Rob op een tour door de hele tafel genomen om te laten zien wat er allemaal gebeurd was. Daarna nog even lekker met een kop koffie erbij kletsen over muziek en audio. Het is toch altijd mooi om iemand tegen te komen die zo overduidelijk een liefhebber is, die van een specifieke niche heel veel weet. Gave verhalen over de invloed van je bekabeling, over de DIY truukjes die hij door de jaren heen al had geprobeerd om geluid mooier te maken, welke superdure tafels toch een teleurstelling blijken. Hij liet ook vol enthousiasme een Origin Live Alliance arm horen, een modern budgetmodel die zijn duizend euro duurdere SME armen eruit wist te spelen. Mocht ik ooit nog zo ver doorslaan dat ik een draaitafel echt custom van onderdelen in elkaar ga zetten staat die zeker hoog op het lijstje.
Een keertje bij Rob langs gaan met je Thorens is dus zeker een aanrader. En nu staat de TD-166 weer fijn bij mij in de woonkamer plaatjes te draaien!